Mặc dù việc thuê lao động nước ngoài sẽ giải quyết thiếu hụt nguồn nhân lực trong nước, nhưng các thủ tục tuyển dụng thường phức tạp, và có nhiều bất tiện như khác biệt về văn hóa, giao tiếp khó khăn, hạn chế ngành nghề làm việc,…

Người nước ngoài tại Nhật Bản là nguồn lao động quý giá

Do đó, điều quan trọng nhất là công ty phải có kiến thức vững chắc về quản lý lao động. Dưới đây là những lưu ý cho doanh nghiệp Nhật Bản khi tiếp nhận người nước ngoài.

Lưu ý trong quá trình tuyển dụng người nước ngoài

Tuyển dụng

Có 3 cách chính để thu hút người lao động nước ngoài:

• Đăng tin tuyển dụng trên website công ty hoặc các trang thông tin việc làm phổ biến như Rikunavi, Mynavi, LinkedIn,…
• Thông qua bên trung gian – công ty môi giới việc làm uy tín, như Mintoku Work.
• Nhờ sự giới thiệu của những nhân viên nước ngoài đang làm việc tại công ty hoặc các mối quan hệ khác.

Lưu ý: Khi đăng tin tuyển dụng, công ty không nên đưa ra các yêu cầu hạn chế quốc tịch, vì điều này sẽ bị xem là phân biệt đối xử. Hãy đảm bảo mô tả công việc chỉ đề cập đến các điều kiện ứng tuyển (kinh nghiệm, kỹ năng,…).

Kiểm tra lý lịch và tình trạng cư trú

Khi nhận hồ sơ ứng tuyển, trước tiên, công ty cần kiểm tra sơ yếu lý lịch của người lao động để đánh giá hiệu quả công việc của họ trước đây, những kỹ năng, thành tích nổi bật phù hợp với vị trí.

Ngoài ra, việc kiểm tra thẻ cư trú cũng rất quan trọng. Nếu công ty thuê một công nhân nước ngoài để làm việc trong lĩnh vực mà tình trạng cư trú của họ không cho phép, công ty sẽ bị xử phạt vì khuyến khích làm việc bất hợp pháp tại Nhật (theo Đạo luật kiểm soát nhập cư và người tị nạn).

Vậy cần xem xét những thông tin gì trên thẻ cư trú?

• Xác nhận xem đây có phải thẻ giả mạo hay không?
• Thời hạn lưu trú còn lại
• Tình trạng cư trú có cho phép làm việc hay không?
• Các hoạt động được phép tham gia ngoài phạm vi cho phép của tình trạng cư trú

Phỏng vấn

Nếu không có vấn đề gì với trình độ và thẻ cư trú của ứng viên, bạn có thể chuyển sang bước tiếp theo – phỏng vấn.

Để tránh tình huống tuyển sai người, hãy lưu ý những điểm sau:

• Đánh giá năng lực làm việc của ứng viên cần dựa trên kinh nghiệm, kỹ năng và trình độ tiếng Nhật. Những ứng viên có khả năng giao tiếp tốt không đồng nghĩa với chuyên môn tốt.
• Luôn cân nhắc đến mức độ phù hợp với nội dung công việc và văn hóa công ty.

Ký hợp đồng lao động

Đây là bước không thể thiếu trong bất kỳ quy trình tuyển dụng nhân sự nào, đặc biệt khi thuê người nước ngoài. Nguyên nhân là do khác biệt ngôn ngữ, khiến việc giải thích bằng lời nói dễ gây hiểu lầm. Mặt khác, hợp đồng lao động là bằng chứng cho quyền và nghĩa vụ của cả hai bên, đảm bảo không ai được phép vi phạm.

Công ty cần cung cấp “Thông báo về điều kiện làm việc” (労働条件通知書)hoặc “Hợp đồng lao động” (雇用契約書) bằng ngôn ngữ mà người nước ngoài có thể hiểu được (ví dụ: tiếng Việt), sau buổi phỏng vấn.

Thông báo về điều kiện làm việc cho lao động nước ngoài tại Nhật Bản

Thiết lập hệ thống tiếp nhận

Nhằm đảm bảo lao động nước ngoài có thể sinh sống và làm việc ổn định ở Nhật, công ty nên thiết lập hệ thống hỗ trợ phù hợp, bao gồm các chính sách quản lý lao động và đào tạo sau khi gia nhập.

Thủ tục nhập cảnh

Người nước ngoài mới đến Nhật Bản có thể chưa kịp thích nghi với cuộc sống mới. Do đó, công ty có thể hỗ trợ họ các vấn đề sau để họ sớm tập trung làm việc:

• Mua vé máy bay
• Sắp xếp nơi ở
• Chuẩn bị phương tiện di chuyển
• Mở tài khoản ngân hàng
• Hướng dẫn về văn hóa, cách cư xử của người Nhật
• Hướng dẫn thanh toán hóa đơn tiện ích, sử dụng điện thoại di động,…

Lưu ý khi thuê người nước ngoài

Lao động nước ngoài là tài sản quý giá của các công ty Nhật Bản đang thiếu hụt nhân sự. Tuy nhiên, có một số lưu ý bạn nên biết khi tiếp nhận người nước ngoài.

Tuân thủ quy định pháp luật

Giống như người Nhật, người nước ngoài, bất kể quốc tịch, sẽ được pháp luật bảo vệ khi làm việc tại Nhật Bản. Các tiêu chuẩn về điều kiện làm việc tối thiểu (tiền lương, số giờ làm việc, nghỉ phép,…) được quy định trong Đạo luật Tiêu chuẩn Lao động.

Ngoài ra, công ty phải tuân thủ các quy định liên quan đến việc thuê người nước ngoài được nêu trong Đạo luật Kiểm soát Nhập cư và người Tị nạn.

Không vi phạm nhân quyền

Luật nghiêm cấm các hành vi phân biệt đối xử giữa người nước ngoài và người Nhật tại nơi làm việc. Ví dụ, mặc dù nội dung công việc là như nhau, nhưng hợp đồng lao động dành cho người nước ngoài, yêu cầu làm nhiều giờ hơn với mức lương thấp hơn. Những hành vi như vậy được xem là vi phạm nhân quyền.

Không phân biệt đối xử với người nước ngoài tại Nhật Bản

Nội dung công việc phù hợp với tình trạng cư trú

Để làm việc tại Nhật Bản, lao động nước ngoài phải đảm bảo hai điều kiện:

• Có tư cách lưu trú hợp pháp, cho phép làm việc
• Ngành nghề và nội dung công việc nằm trong phạm vi cho phép của tư cách lưu trú

Nếu công ty thuê người nước ngoài mà tình trạng cư trú của họ không được công nhận, thì đồng nghĩa với việc khuyến khích làm việc bất hợp pháp. Điều này có thể dẫn đến bị phạt tiền và/hoặc phạt tù.

Lời kết

Tóm lại, để tăng tỷ lệ tuyển được nhân viên phù hợp, các nhà tuyển dụng nên tìm hiểu trước những ưu, nhược điểm và những điểm cần lưu ý khi thuê người nước ngoài.

Với thực trạng thiếu hụt lao động trầm trọng tại Nhật như hiện nay, nguồn lao động trẻ nước ngoài là tài sản quý giá, mà các doanh nghiệp cần tích cực gìn giữ và tận dụng.